Communicatie en omgeving

Lessen kunst Noord/Zuidlijn

Kunst en infrastructuur: nooit eerder waren die twee zo nauw verbonden als bij de Noord/Zuidlijn. Wat kunnen we leren van dit proces, van initiatief tot realisatie, zodat andere complexe kunstprojecten in de openbare ruimte daar hun voordeel mee kunnen doen?

Ondernemer langs de bouwput: van kastje naar de muur, en weer terug

Na bijna twee decennia van werkzaamheden, gaat de Noord/Zuidlijn op 22 juli 2018 rijden. Reden voor feest, maar ook een tijd om kritisch terug te kijken naar het hele proces. ‘Er is een hoge prijs betaald voor deze metro, immaterieel misschien nog wel hoger dan materieel’, zei Metro en Tram-directeur Theo van Bekkum onlangs tijdens een bijeenkomst met omwonenden van het tracé. Erik Hart, antiquair aan het Rokin, vertelt over de impact van de bouw op zijn zakelijke en persoonlijke leven.

Dit zijn de ‘kennislessen’ van de Noord/Zuidlijn

Naast het opleveren van een werkend metrosysteem, kreeg Metro en Tram nog een opdracht: leg de opgedane kennis van het project vast voor de stad. Theo Heida gaf de afgelopen vijf jaar handen en voeten aan deze, zo bleek, taaie klus. Hij deelt zijn lessen over hoe kennismanagement werkt in een groot project, en ook hoe het niet werkt.

Wat hebben wij geleerd van de Noord/Zuidlijn?

Het is onvermijdelijk; 22 juli komt dichterbij en daarmee de oplevering van de Noord/Zuidlijn. Naast het opleveren van een werkend metrosysteem, kreeg de projectorganisatie nog een opdracht: leg opgedane kennis over de bouw van de Noord/Zuidlijn vast voor de stad. De afdeling kennismanagement van Metro en Tram heeft daar de afgelopen 5 jaar op verschillende […]

Noord/Zuidlijn krijgt spiegel voorgehouden

Er zijn verschillende partijen betrokken bij de lancering van de Noord/Zuidlijn: de projectorganisatie zelf, Metro en Tram als beheerder, GVB als exploitant en de Vervoerregio Amsterdam als concessieverlener. Samen hebben zij eind vorig jaar een team van experts gevraagd om te kijken hoe het project Noord/Zuidlijn ervoor staat. De onderzoekers adviseren de partijen om de startdatum van de exploitatie op 22 juli 2018 nu niet te (her)bevestigen en om eind maart opnieuw de stand van zaken in het project te bepalen en op basis daarvan 22 juli 2018 te (her)bevestigen. We vroegen aan Hoite Detmar (project Noord/Zuidlijn), Erik Bouma (Metro en Tram), Alexandra van Huffelen (GVB) en Nico van Paridon (Vervoerregio Amsterdam) hoe zij tegen de conclusies aankijken en hoe we ervoor staan.

Haven Stad-serious game geeft extra energie

Binnen Metro en Tram werken het Projecten Centrum (PC) en Eigendom en Beheer (E&B) samen aan het opzetten, aansturen en uitvoeren van projecten voor Amsterdamse OV-infrastructuur. Om de samenwerking extra energie in te blazen werd op 25 januari een interactieve sessie georganiseerd. Zo’n 25 medewerkers van beiden teams gingen op deze middag aan de slag […]

Oefenen overdracht levert leerpunten op

Nog even en dan vindt de officiële overdracht van de Noord/Zuidlijn naar Eigendom en Beheer plaats. Zijn we er op 11 januari 2018 klaar voor, is de papierwinkel op orde en weet iedereen wat ie moet doen als dat niet zo is? Die vragen stonden centraal tijdens een tussentijdse evaluatie van de overdracht van VVCS, onderdeel van de nieuwe metrohalte Centraal Station. Theo Heida van kennismanagement, facilitator van de evaluatie, blikt terug en vooruit.

‘Ontzorgen’ als gemeentetaak: 15 jaar overleg met omwonenden en ondernemers Rokin

Eerder vertelden vier andere betrokkenen al over hun ervaringen met 15 jaar overleg tussen gemeente, bewoners en ondernemers rondom station Rokin. Ook Boukje Witten, acht jaar projectbegeleider vanuit Metro en Tram, deelt haar ervaringen en lessen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat hun ideeën en inbreng, onze plannen beter gemaakt hebben’.

Bewoners- en Ondernemersoverleg Rokin opgeheven; een terugblik

Vanaf de start uitvoering van de Noord/Zuidlijn was er een maandelijks moment waarop de bewoners, ondernemers, het stadsdeel en de projectorganisatie bij elkaar kwamen in de Begeleidingscommissie Uitvoering (BCU). Na 15 jaar is de commissie opgeheven. Vier direct betrokkenen kijken terug en delen ervaringen en geleerde lessen.

Symposium Zuidasdok: Alleen doen is geen optie

Alleen doen is geen optie; de titel van het symposium vat in vijf woorden de samenwerkingsfilosofie van projectorganisatie Zuidasdok in Amsterdam samen. Mooie woorden die beklijven, maar wat betekenen ze in de praktijk? En kunnen anderen iets van die aanpak leren? Die en vele andere vragen passeerden de revue op het goed bezochte symposium dat Neerlands diep afgelopen 26 juni samen met Zuidasdok organiseerde.

Uitkomst vervolgstudies uitbreiding Amsterdams metronet

Naar aanleiding van de raadsbehandeling van de uitkomst van de metroverkenningen in december 2015, zijn er vervolgstudies gedaan. Dit om andere varianten te onderzoeken, maar ook te kijken naar de omhoog gestelde groeicijfers van Amsterdam, kosten en andere ontwikkelingen. We praten met Onno van het Groenewoud van de gemeente Amsterdam, die de afgelopen jaren verantwoordelijk was voor de diverse metroverkenningen.

Social return bij Metro en Tram: opstap naar vast werk

‘Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt’ – achter die formele omschrijving gaan échte mensen met echte levensverhalen schuil. Mensen met pech, vaak, die een tweede kans verdienen. Die krijgen ze bij elk Metro en Tram-project, waar werkplekken gereserveerd zijn voor deze doelgroep. Ondertussen is er binnen MET zo’n vijf jaar ervaring met ‘social return’: wat zijn de voorwaarden voor succes?

Aan een metro werken als een ICT-project

Het opknippen van grote projecten in kleine, hapklare sprints: in de ICT doen ze niet anders. Bij de Noord/Zuidlijn hebben ze ook ervaring met dit zogeheten agile werken. Het werken met tussentijdse ‘releases’ is de aanpak om de ICT- en testactiviteiten tot een goed resultaat te brengen. Theo Heida van kennismanagement, die tussentijdse evaluaties faciliteert, over de dilemma’s en kansen.

Opstelterreinen metro: ingewikkelder dan gedacht

Na vier jaar passen en meten, opknappen en bouwen zijn de drie Amsterdamse opstelterreinen weer volledig in gebruik. Er is flink wat ruimte bijgekomen om de metrostellen te parkeren, te wassen, te onderhouden en te repareren. Projectmanager Felix Paleari deelt de geleerde lessen.

“Laat goede relatie omgeving niet door de vingers glippen”

Vijftien jaar bouwoverlast rond de bouw van een Noord/Zuidlijn-station: de enquête van Stichting Gijzelgracht geeft een waardevolle inkijk in de beleving van overlast onder omwonenden en ondernemers rondom de Vijzelgracht. Het rapport ‘Op weg naar bouwfatsoen’ vat de resultaten samen. We spreken met vijf leden van de, vanaf het begin van de bouw betrokken, werkgroep Overlast Vijzelgracht over het enquêteresultaat en de eigen ervaringen.

Kunst en de Noord/Zuidlijn: voor altijd verbonden

Op 8 december is het Ramses Shaffy-kunstwerk op het station Vijzelgracht van de Noord/Zuidlijn aan een groep van zo’n 400 geïnteresseerden gepresenteerd. Een mooi moment om terug te blikken op een, zeker voor de infrawereld, uitzonderlijke en uniek kunsttraject. Hoe zet je kunst op de kaart in een toch al complex infraproject? En hoe betrek je het publiek daarbij? We vroegen het projectleider Kunst Onno van den Muysenberg.

Projectcommunicatie gaat over creëren van betekenis

Goede projectcommunicatie is van belang in het succesvol managen van complexe bouw- en infraprojecten. Bij elke strategische afweging vervullen communicatie en de consequenties ervan een rol in de besluitvorming. Toch wordt communicatie in de praktijk nog vaak gezien als een middel om de omgeving tevreden te houden. Hoe staat het ervoor met de rol van de communicatie in complexe bouw- en infraprojecten?

“Met dialoog en kennisdelen moet je grenzen opzoeken”

Waarom moeten grote projecten blijven investeren in kennisdelen? Waarom is communicatie zo belangrijk voor het werk in projecten? Grote projecten zijn altijd dynamische, drukbezette organisaties. Hoe blijven we hun managementteams informeren, inspireren, prikkelen en aan elkaar verbinden? Manon Raats, senior communicatie-adviseur bij de Noord/Zuidlijn, geeft haar kijk op de zaak.

Kernwaarden in je project: fundament én kompas

Om energiek en effectief te zijn hebben mensen en organisaties een eigen identiteit nodig. Manon Raats, senior communicatieadviseur bij de Noord/Zuidlijn, schetst in deze longread hoe je kernwaarden in je projectorganisatie verankert. En ervoor zorgt dat medewerkers zich ernaar gedragen.

Data boorproces Noord/Zuidlijn straks voor iedereen te zien

Nog een paar juridische puntjes op de i, maar dan zullen (bijna) alle monitoringsgegevens van de bouw van de Noord/Zuidlijn beschikbaar komen in de grootste technische database van Nederland. Manager documentbeheer en ict bij Metro en Tram Luuc Elzinga vertelt over het hoe en waarom.

‘Maak gebruik van innovaties bij het testen’

Hij was testmanager bij zo’n beetje álle grote infrastructurele projecten van de afgelopen decennia: de Havenspoorlijn, Betuweroute, HSL-Zuid, Hanzelijn, Spoorzone Delft en de Noord/Zuidlijn. Ook was hij betrokken bij het testen van het materieel op de HSL-Zuid, de Thalys en de Traxx. En dat terwijl Everard van Rees eigenlijk een vliegtuigman is. “We kunnen op het spoor veel leren van hoe ze het in de lucht geregeld hebben.”

De puzzel om tot een startdatum te komen

Na maanden plannen, praten en puzzelen met alle partijen is de definitieve startdatum voor de Noord/Zuidlijn vastgesteld: op 22 juli 2018 zal de nieuwe metro gaan rijden. Maar hoe leg je die puzzel? Hoe kom je tot een datum waar iedereen achter staat? Bert Schilder, coördinator planningen, vertelt.

Meedenken met de assetowner

De Gemeente Amsterdam werkt met project BORIS aan een ambitieuze, nieuwe digitale informatievoorziening waarmee Metro en Tram het beleid op zijn assets wil faciliteren. Erik Bijlsma, assetowner Nieuwe Rail Infra, vertelt over haken, ogen en dilemma’s.

Opleiden, trainen en oefenen

De oplevering en in exploitatie nemen van de Noord/Zuidlijn heeft naast alle techniek, natuurlijk ook een menselijk component. Want iemand zal die systemen toch moeten bedienen, en deze mensen moeten goed opgeleid zijn. Projectleider Systeemintegratie Jan-Willem van Ginkel weet meer.

De macht is aan de omgeving. En zo hoort het ook.

Raken communicatieprofessionals de regie kwijt door social media? Juist niet, stelt Manon Raats, communicatieadviseur bij de Noord/Zuidlijn. ‘Communicatie is anno 2016 juíst niet onbeheersbaar. Door alle nieuwe tools kunnen wij als experts juist veel regie houden.’

De vijf best gelezen artikelen in het afgelopen jaar

Op deze kenniswebsite bieden we een overzicht van interessante invalshoeken, opgedane kennis en leerpunten binnen Metro en Tram. In dit artikel zetten we de vijf best gelezen artikelen van het afgelopen jaar op een rij. Discussiedossier: Wel of niet aanbesteden van communicatie? Houd je de communicatie als opdrachtgever bij jezelf of laat je het aan […]

3 boeken uit onze bibliotheek die je echt wilt lezen

Op deze kenniswebsite bieden we een overzicht van interessante invalshoeken, opgedane kennis en leerpunten binnen Metro en Tram, met onder andere het in het oog springende project de Noord/Zuidlijn. In onze bibliotheek plaatsen we alle publicaties die op dit gebied verschijnen.

Interview Gerard Scheffrahn in ‘Sigma’

Dit artikel van Paul Groothenge verscheen op 4 september in managementmagazine Sigma.
Contractmanager Diepe Stations Gerard Scheffrahn praat 19 november over zijn ervaringen en geleerde lessen tijdens het Jaarcongres Procesmanagement.

Een kritische reflectie op de geschiedschrijving van de NZL

De communicatie rondom de Noord/Zuidlijn wordt alom geprezen. In ons collectieve bewustzijn markeren de verzakkingen aan de Vijzelgracht (2008) het kantelpunt in de manier van communiceren, van een gesloten en defensieve naar een succesvolle en actieve strategie. Maar klopt dat beeld wel? Vier hoofdrolspelers uit die periode, waaronder Henk van Veldhuizen (projectdirecteur Noord/Zuidlijn 2003-2008), plaatsen daar kritische kanttekeningen bij. Een longread over een belangrijk hoofdstuk uit de geschiedenis van de metrolijn, met reacties van andere hoofdrolspelers uit die tijd.

Praat mee: Meer en gelijkwaardiger samenwerken met aannemer?

Waar leg je de verantwoordelijkheid voor communicatie tijdens de uitvoering van een project? Hoe behaal je het best je doelstellingen? Hoe werk je als opdrachtgever en opdrachtnemer het best samen aan de communicatie, regel je dat in het contract of niet? Praat mee over deze, en vele andere vragen tijdens een kennissessie op 12 november.

Aanbesteden en contracteren #5: lessen van de NZL

De lessen van de Noord/Zuidlijn: zijn ze daadwerkelijk geleerd? En zo ja: hoe sijpelen ze dan door in de dagelijkse praktijk? Deze vragen stellen we aan Ronald Siebrand, projectmanager Stationsrenovatie Oostlijn. “De grootste les van de NZL is dat transparantie en eerlijkheid uiteindelijk altijd winst opleveren.”

Aanbesteden en contracteren #4: Omgeving in hart van het project

In het discussiedossier Aanbesteden en Contracteren volgen we het project Stationsrenovatie Oostlijn op de voet. Dat betekent dat we eens in de zoveel tijd de temperatuur komen nemen bij projectmanager Ronald Siebrand en zijn team. Dit keer omgevingsmanager Cor van Dam over de bijzondere positie van de omgeving in dit project.

Kennisdelen met jonge professionals

Jonge professionals in het onderwijs en onderzoek vormen één van de drie pijlers van het kennismanagement-programma van Metro en Tram, naast de kenniswebsite en de kennissessies die we zelf of in samenwerking met anderen organiseren. Dit uit zich in een groeiend programma van promotieonderzoek, afstudeeronderzoeken, stages en traineeships.

Verschillende wegen naar Rome

In het discussiedossier wel/niet aanbesteden van communicatie, spreken we dit keer strategisch omgevingsmanager aan opdrachtnemerskant Patrick Voet. ‘Ik zie sommige opdrachtgevers de enthousiaste aannemer soms net iets te snel en onnodig op de vingers tikken.

Aanbesteden communicatie #6: ‘Durf impopulair te zijn’

In alweer de zesde bijdrage in dit discussiedossier, spreken we met Kitty l’Abée, communicatieadviseur bij opdrachtgever ProRail. Volgens haar is het volledig uitbesteden van communicatie onmogelijk bij een geografisch verspreid project als OV SAAL – dat zich uitstrekt tussen Amsterdam en Lelystad.

Aanbesteden communicatie #5: ‘Met ‘wij/zij’ kan je niet meer aankomen’.

In Maastricht pakken ze de communicatie van de grootschalige herinrichting rond de A2 onorthodox aan; het contract ging letterlijk in de la, de bureaus werden aaneen geschoven en vanaf dat moment deden opdrachtgever en aannemer de communicatie samen. Echt samen. ‘Het is overmoedig om te denken dat je de boel als opdrachtgever in de hand kunt houden’, zegt communicatiemanager Desiree Florie, vanaf dag één betrokken bij het project.

Aanbesteden communicatie #4: ‘Les geleerd, regie teruggenomen’

Bij Ruimte voor de Rivier Deventer waren de communicatietaken aanvankelijk verdeeld met de aannemer, maar gaandeweg nam het waterschap de regie weer strakker in eigen beheer. Omgevingsmanager Wim van Vilsteren vertelt waarom.

Aanbesteden communicatie #3: Grunnegers onder elkaar

Houd je de communicatie als opdrachtgever bij jezelf of laat je het aan je aannemer over? De ombouw van de zuidelijke ringweg kan op Groningse schaal dezelfde impact hebben als de de Noord/Zuidlijn op Amsterdam. Niet verrassend wellicht, kiezen communicatiedeskundige Luuk Hajema en zijn collega’s dan ook voor een vergelijkbare aanpak in de communicatie.

Lessen voor de metrobouwer van morgen

Wat zien wij zelf als belangrijke lessen van de Noord/Zuidlijn, en welke daarvan pikt het hoger onderwijs ook daadwerkelijk op? Zit daar een kloof tussen, of is het een prachtige match? Stagiaire kennismanagement Marloes Lammerts zocht antwoorden op die vragen in een reeks artikelen op deze site. Haar documentaire ‘Tussen wetenschap en praktijk’ vormt het filmische slotstuk van dit onderzoek.

Aanbesteden communicatie #2: ‘Doe het samen’

Houd je de communicatie als opdrachtgever bij jezelf of laat je het aan je aannemer over? Voor een langdurig en grootstedelijk project als de Noord/Zuidlijn lijkt het communicatieadviseur Sacha van Anraat onmogelijk om als opdrachtgever de communicatie uit handen te geven. Met deze stelling opende ze hier de discussie. Wendy de Klerk en Jacqueline te Lindert hebben hier juist hele goede ervaringen mee. Deze week hun verhaal.

Aan de knoppen in de online wereld

Het vijfde en laatste deel in de serie Tussen wetenschap en praktijk gaat over een steeds belangrijker onderdeel binnen Metro en Tram: de online wereld. Freddy Elink Schuurman en universitair docent Alexander Schouten over waarom de Noord/Zuidlijn het perfecte praktijkvoorbeeld is en blijft over de impact van social media.

Tussen wetenschap en praktijk #2 Omgevingsmanagement

tekst: Marloes Lammerts

In het tweede artikel van de vijfdelige reeks Tussen Wetenschap en Praktijk gaan Jan Henk Tigelaar (Adviseur Omgevingsmanagement en Incidentmanagement bij Metro en Tram) en Mark Bokhorst ( Docent Aarde en Economie aan de Vrije Universiteitmet Amsterdam) met elkaar ingesprek. In de studie Aarde en Economie is de Noord/Zuidlijn geïntegreerd in een excursie voor eerstejaarsstudenten. Op het eerste gezicht hebben ‘Aarde en Economie’ en ‘Omgevingsmanagement’ weinig met elkaar te maken. Toch zal blijken dat de twee interdisciplinaire vakgebieden wel degelijk overeenkomsten vertonen.

Discussiedossier: Wel of niet aanbesteden van communicatie?

Houd je de communicatie als opdrachtgever bij jezelf of laat je het aan je aannemer over? Met de groeiende trend van de geïntegreerde contracten gaan er steeds vaker stemmen op om de communicatie ook bij de aannemer te beleggen. Wat zijn hiervan de consequenties? Waarom zou je dit als opdrachtgever wel of juist niet doen? Moet je de communicatie integraal of op onderdelen de verantwoordelijkheid maken van de aannemer? En zo ja, welke dan? Zijn er projecten die zich hier beter of minder goed voor lenen? Zijn er ook tussenvormen denkbaar? En wat vinden aannemers er eigenlijk zelf van? In dit discussiedossier gaan we opzoek naar ervaringen van voor- en tegenstanders en naar hun antwoorden op deze vragen.

Station als lokaal visitekaartje; hoe doe je dat?

De ontwikkeling van station en stad zouden veel beter op elkaar afgestemd moeten worden, stelde Dr. Wouter Jan Verheul vorige week in NRC next. Het worden uniforme plekken zonder eigen identiteit in plaats van de ‘uitnodigende en waarachtige visitekaartjes van de lokale identiteit’ die ze zouden kunnen zijn. Met de komst van de Noord/Zuidlijn krijg Amsterdam er zeven stations bij en in het kader van project Stationsrenovaties Oostlijn worden de zestien stations van de bestaande Oostlijn helemaal opgeknapt. Jan Henk Tigelaar is projectmanager Bloeiende Stationsomgevingen binnen Dienst Metro. Wat vindt hij van de stelling van Verheul? En wat is zijn visie op die bloeiende stations?

Afstuderen bij de Noord/Zuidlijn?

**De aanmeldingstermijn is verstreken.**
De Dienst Metro biedt komend jaar ruimte aan een student van de Hogeschool van Amsterdam om af te studeren op het onderwerp ‘gedragsbeïnvloeding’. Probleemstelling van de afstudeeropdracht is: “Hoe komen we van goed gedrag naar excellent gedrag” Aanmelden kan tot 5 december 2014.

Aansluiting gemist

Welke onzekerheden spelen er in de overdrachtsfase van een project een rol? Wat is het effect? En op welke manier gaan managers van zowel project- als beheerorganisaties hiermee om? Voor haar afstudeerscriptie onderzocht Esther Schouten de overdrachten bij Betuweroute en de RandstadRail en deed aanbevelingen voor de Noord/Zuidlijn. Aansluiting gemist is op deze site te lezen. Hier geeft ze vast wat van haar belangrijkste bevindingen prijs.

Bouwen aan omgevingsmanagement

Bouwen doe je altijd in een omgeving. Bij de start van de Noord/Zuidlijn organiseerde de gemeente zelf de dialoog met omgevingspartijen, zoals omwonenden, ondernemers en andere projecten en diensten, terwijl nu steeds vaker de aannemer de initiatiefnemer is. Maar bij wie zou de verantwoordelijkheid voor omgevingsmanagement idealiter moeten liggen?

Ken uw omgeving! Maar: hoe?

Aan de hand van ervaringen en geleerde lessen rond de Noord/Zuidlijn, gingen omgevingsmanagers afgelopen 22 mei het gesprek aan over deze en andere actuele vragen. Een videoverslag van die dag.

Van pispaal, via vertrouwen naar trots

De Noord/Zuidlijn was in 2009 verworden tot pispaal, symbool voor alles dat niet goed gaat in Amsterdam. Grote veranderingen waren nodig om het vertrouwen van de Amsterdammer te herstellen. De Noord/Zuidlijn kreeg een nieuw gezicht. Van een overmatig geloof in de techniek naar realisme over tegenvallers, overlast en risico’s, van ingenieurs en managers naar het […]

Noord/Zuidlijn web strategy: opportunities and obstacles

Almost five years ago, on Wednesday 10 September 2008, construction of the Noord/Zuidlijn metro line was seriously disrupted by subsidence on Vijzelgracht. Besides significant changes to the organisation, management and execution of the project, it was also necessary to fundamentally change the project’s communication methods. Two of the key elements in the radical change of […]

Ook de kraanmachinist is omgevingsmanager

Morgen 25 juni is de Landelijke Omgevingsmanagementdag 2013. Vandaag betoogt Hoite Detmar, directeur reizigers en omgeving bij de Dienst Metro wat de essentie is van omgevingsmanagement bij de Noord/Zuidlijn. In een reactie op het Rode Omgevingsmanagement Verwijsboekje legt Hoite uit dat omgevingsbewustzijn in de haarvaten van de organisatie moet zitten en het vak daarmee fundamenteel veranderd is.

Kansen en knelpunten webstrategie Noord/Zuidlijn

Een centrale plek in de ingrijpende communicatieve koerswijziging van de Noord/Zuidlijn werd en wordt ingenomen door het web en social media. Alex Sheerazi en Freddy Elink Schuurman legden hun aanpak en bevindingen vast in een online visiedocument. En breken een lans voor het loslaten van de drang om te controleren.